Scroll Top

Azınlık Statüsü ve Kimlik: Erken Bizans’ta Yahudi-Hıristiyan İlişkileri Vaka İncelemesi

by Alexander Panayatov, ANAMED Kıdemli Bursiyeri (2020–2021)
anamed-blog-screenimage

Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi’nde (ANAMED) yürüttüğüm proje, dördüncü ila sekizinci yüzyıllar arasında Balkanlar ve Ege’de, Bizans’ın sosyal yapılanmaları dahilinde Yahudi toplumunun sahip olduğu yeri açığa kavuşturmayı amaçlıyor. 

Nihai olarak proje olabildiğince geniş bir yelpazeden yazıtsal,yazınsal, yasal ve arkeolojikkaynağı dahil etmeyi hedef alıyor. Projenin coğrafi kapsamı, ilgili alanlardan alınan, üzerinde çok çalışılmamış ve de yeni araştırma ve analiz gerektiren kanıtlar aracılığıyla tanımlandı. Bu ise gündelik Yahudi yaşamının incelenmesini gerektirdi. Çalışmamda Yahudi toplumunun organizasyonu ve önderliği kadar, bireylerin sosyal statüsü, mesleki uğraşıları ve kültürel kaygılarına da odaklandım. Projemin diğer bir önemli yanı ise Yahudi azınlığın Bizans toplumu içine uyarlanmasının yasal, ekonomik ve sosyal yönlerinin karşılaştırmasıydı. Roma ve Bizans imparatorlarının Yahudiliğe dair güttüğü değişen politikalar—Yahudi imtiyazlarının korunmasının öngören geleneksel Roma politikası, I. Iustinianus saltanatı sırasında (527–565) Yahudiliğe ve Hıristiyanlar arasında Yahudi dininin etkisine karşı oluşan tepki ve de Herakleos saltanatı (610–644) sırasında Yahudilerin zorla vaftiz edilmesi gibi—Yahudi toplumu içinde yaşamı ve üyelerinin sosyal statülerini etkiledi. Ancak yaptığım çalışma, Yahudilerin hiçbir zaman Bizans toplumundan yalıtılmış durumda bulunmadıklarını ve bu azınlığın toplumsal yapılarının Bizans kurumlarının etkisi altında olduğunu ortaya koyuyor. Bu ise Yahudi azınlığın Bizans İmparatorluğu’nun kamusal yaşamı içine kaynaşmasını ve Hıristiyanlar ile, genelde Yahudi dünyası ile, ve de Sâmirîler gibi diğer azınlık grupları ile ilişkiler geliştirmesini kolaylaştırdı.