“Saklı Limandan Hikayeler : Yenikapı’nın Batıkları” sergisi İstanbul Arkeoloji Müzeleri tarafından, Vehbi Koç Vakfı ve Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi işbirliğinde Üçüncü Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu kapsamında gerçekleştirildi. Sergi, Yenikapı’dan çıkan buluntular ve bilimsel araştırmalar ışığında, hem kentin ilk sakinlerinden bugüne uzanan kültür katmanlarından kesitler sunuyor, hem de kargoları ile bulunan dört batık üzerinden Doğu Roma’nın ticaret, denizcilik, gemi inşa teknolojisi ve günlük hayatına dair çok boyutlu bir bakış sağlıyor.
Sergi, ziyaretçi deneyimi ve etkileşiminin ön planda tutulan bir tasarıma sahip. Sergiye özel üretilmiş canlandırmalar, etkileşimli vitrinler ve videolar ziyaretçileri Konstantinopolis’in geçmişine eğlenceli bir yolculuğa davet ediyor.
2004 yılında İstanbul Arkeoloji Müzeleri, kentin en önemli ulaşım projelerinden biri olan Marmaray “Metro projeleri kapsamında Yenikapı’da büyük bir kurtarma kazısına başladı. İstanbul’un tarihinde ilk kez antik limanlarından birinde arkeolojik kazılar yapıldı. Kazılar başladığında kentin içine doğru uzanan Lykos (Bayrampaşa) Deresi’nin ağzına kurulmuş bu antik limanın neler sunacağı bilinmemekteydi. Toplam 58.000 m²nin üzerindeki kazı alanında ilk olarak Osmanlı izlerine, ardından günümüz deniz seviyesinin sadece 1 metre altında Konstantinopolis’in en önemli ve antik dünyanın bilinen en büyük limanlarından birine, Theodosius Limanı’na ulaşıldı.
2005 yılında ise beklenmedik bir buluntuya, bir gemi batığına rastlandı. Araştırma alanı genişletilirken bugüne kadar 5. ve 11. yüzyıllar arasına tarihlenen toplam 37 gemi gün ışığına çıkarıldı. Buluntular arasında çok iyi korunmuş büyük ve küçük ticari gemiler ile ilk kez rastlanan Orta ve Geç Bizans dönemine ait kürekli gemiler (kadırgalar) yer alıyor. Yenikapı batıkları bugün toplu olarak ele geçmiş en büyük tekne koleksiyonunu oluşturuyor.
Deniz seviyesinin 6,3 m. altında ise başka bir sürpriz buluntuya rastlandı: İstanbul’un en eski yerleşik topluluğu. Günümüzden 8000 yıl öncesine tarihlenen bu Neolitik yerleşim, İstanbul’un tarih yazımını değiştirecek nitelikteydi.
“Saklı Limandan Hikayeler: Yenikapı’nın Batıkları” sergisi gün ışığına çıkarılan arkeolojik buluntuların ziyaretçilerle buluşmasını sağlamayı ve İstanbul’un tarihini daha iyi anlatabilmeyi amaçlamaktadır.