Önceki yazımda, İskenderiye’de örneğini muazzam bir şekilde gördüğümüz müze kütüphaneciliğinden bahsetmiştim.
İskenderiye’den aldığı bu ilhamla bugüne kadar gelen müzeler ve kütüphaneler, işbirliklerini sürdürmeye devam ediyor. Ancak kültür, sanat ve edebiyatın çağa ayak uydururken karşılaştığı ve karşılaşacağı yönetimsel bir takım değişiklikler de yok değil elbette. Müze kavramı düşünüldüğünde, çoğunlukla akla içinde önemli eserlerin sergilendiği ve hizmet verilen noktaların da bu sergilenen nesnelerin kendisi olduğu gelir. Bu anlayış, günümüzde gelenekselden kopmadan fakat yenilenerek başka bir boyuta evrilmiş gibi gözüküyor. Müze kavramı artık salt nesne odaklı değil, aynı zamanda bilgi odaklı bir kavram haline geldi.
Her gün yaratılan yığınlarca bilginin arasından kıymetli olanları seçmek, başlı başına bir uzmanlık ister. Müzeler ise, bu kıymetli bilgilerin çoktan seçilerek sunulduğu mekânlara dönüşüyor. Kütüphaneciliğin bilgiyi yönetme vasfının devreye girmesi, bu gibi durumlarda söz konusu. Müzeler de kütüphaneler gibi bilginin saklandığı, korunduğu ve insanlara sunulduğu ortamlardır. Bu yönden bilgi merkezleriyle göbekten bağı bulunun müzelerde, bilginin düzenlenmesi ve yönetilmesi işini de yapacak kişi bilgi yöneticisidir. Ayrıca müze kütüphaneleri, yalnızca müzelerde bulunan nesnelerle ilgili değil, bu nesnelerin arkasındaki birikimin de bilgisine sahip olan kişiler tarafından yürütülmelidir. Çünkü bu nesneler, bunlara benzer başka eserler, eserlerin yaratıcılarıyla ilgili bilgiler, hepsi bir bütünlük taşımaktadır. Entelektüel birikimin tek başına olmayacağı, bir bütünlük taşıdığı belki de böylece ortaya konabilir.
Peki bu bahsettiğimiz müze kütüphaneleri dünyada ne kadar yaygın ve kendilerine nasıl yer buluyorlar? Aslına bakılırsa müze kütüphaneleri, günümüzdeki anlamıyla kütüphane olmadan önce, kitap koleksiyonları olarak müzelerin içinde yer almışlardır. Dünya üzerindeki birkaç müze kütüphanesi örneği verecek olursak; İngiltere’de British Museum, Fransa’da Calais Müzesi, Kanada Toronto’da Ontario Kraliyet Müzesi Kütüphanesi’ni görürüz. Ayrıca, Boston Müzesi tarafından 1875’te kurulan referans kütüphanesi, New York’ta Metropolitan Müzesi’nde bulunun kütüphaneler de müze kütüphanelerine örnek olarak verilebilir. Türkiye’den örnekler ise, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Kütüphanesi, Topkapı Sarayı Kütüphanesi, Türk ve İslam Eserleri Müzesi İhtisas Kütüphanesi, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi Kütüphanesi, Basın Müzesi Kütüphanesi, Sadberk Hanım Müzesi İhtisas Kitaplığı ve İstanbul Modern Sanat Müzesi Kütüphanesi’dir.
Bir birikim olarak ilerleyeceğini düşündüğüm müze kütüphaneciliği, çok yönlü bir gelişim göstermiş, muazzam bir kaynaktan çıkmış ve buradan beslenerek ilerlemiştir. Ancak bilginin kullanım ve yaygınlaşma yoğunluğunu artırmak için, müze küratörlerinin ve kütüphanecilerin etkileşimlerini artırmaları, bilgiyi yönetme ve sunma tekniklerini geliştirmek için daha fazla işbirliğine gitmeleri gerektiği de kesin…
Kaynakça:
Bierbaum, Esther Green. Museum Librarianship: A Guide to the Provision and Management of Information Services. Jefferson: McFarland&Co., 1994. Z675.M94 B53 1994
Kahraman, Abdullah, Sezgin, Mete. Müze Yönetimi ve Pazarlaması. Konya: Çizgi Kitabevi, 2009. AM79.T8 S49 2009
Kaya, Şennur, Adıgüzel, Hatice, Altun, Ara, ed. Türkiye’de Müzecilik: 100 Müze 1000 Eser. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2007. AM79.T8 T871 2007 v.1-2
Madran, Burçak, ed. Kent, Toplum, Müze. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2001. AM79.T9 K46 2001
Mollaoğlu, Neslihan. Müze Kütüphaneleri ve Müze Bilgi Ortamına Katkıları. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 21, 3 (2007), 304-334