K. Mehmet Kentel
ANAMED’de bir heyula dolaşıyor.
Duyusal çalışmaların heyulası.
Heyula dediğin zaten hep duyusal oluyor, değil mi, bazen beş değil de altıncı duyuya iş düşürmekle beraber (“I see sensory people”).
Önce 8 Ocak 2016’da açılan Günlük Sesler sergisi geldi. Koç Üniversitesi doktora öğrencisi Pınar Çevikayak Yelmi’nin projesinden yola çıkarak hazırlanan sergi, İstanbul’un günlük seslerini ve dinleyen dinlemeyen, duyan duymayan, kayıtsız kalan ve irkilen İstanbulluluların deneyimlerini kayıt altına alıyordu.
Günlük Sesler’i, 1-2 Nisan 2016’da gerçekleştirilen Mekanın Duyusal Tarihi çalıştayı takip etti. ANAMED eski bursiyeri Elvan Baştürk Cobb’le beraber organize ettiğimiz çalıştay, neolitik dönemden Geç Osmanlı’ya kadar mekânın tarihine duyular üzerinden bakan araştırmacıları bir araya getirdi.
Son olarak 15 Nisan 2016’da, ANAMED Galerisi bu kez, Koç Üniversitesi doktora öğrencisi Lauren Davis’in küratörlüğünde “Koku ve Şehir” sergisine evsahipliği yapmaya başladı. Antik dönemden günümüze kadar, güzel, çirkin, tanıdık, gizemli, gündelik ve saraylı onlarca kokunun peşine düşen sergi, interaktif biçimde bu kokuları deneyimlemenize de izin veriyor.
ANAMED Kütüphanesi olarak biz de bu heyulaya bir el atalım, Merkez Han’ın 2. katına çıkartıp kullanıcılarımızı da nasiplendirelim diye düşünerek, duyusal çalışmalar için bir raf hazırladık. Bunu yaparken, şu ana kadar hazırladığımız tematik raflardan farklı olarak, bu sefer seçki için belirlediğimiz kitapların çoğuna yalnızca elektronik erişim sağladığımızı fark ettik. ‘Dijital reprodüksiyon ve erişim çağında kütüphane sergisi” (“Library Exhibit in the Age of Digital Reproduction and Access”) adlı yayınlanmamış ve yayınlanması teklif dahi edilemeyecek çalışmamda da bahsettiğim gibi, basılı kitapların olmadığı bu durumda, kitap kapaklarını basıp üzerlerine de url’lerini koymak gibi bir fikir geliştirdik – kütüphanecilik hep yeni fikirler bulmayı gerektiriyor gördüğünüz gibi.
Elbette basılı kitaplarımız da var, tabii duyusal çalışmalara olan ilginin git gide arttığı Koç Üniversitesi’nde hoca, öğrenci ve ANAMED bursiyerlerinden kurtarabildiğimiz kitaplar! Burada olmayan kitaplardan biri, örneğin, Mekanın Duyusal Tarihi çalıştayının açılış konuşmasını gerçekleştiren Bissera V. Pentcheva’nın önemli eseri Sensual Icon, zira çok popüler bir kitap, isteyeni çok fazla (bir süredir de kayıptı, yeni bulduk, kitabı çok sık kullanan ama ödünç alma hakkı olmayan bir kullanıcının başka bir rafa sakladığından şüpheleniyorum!). Fırından yeni çıkmış “Smell and the Ancient Senses” gibi yayınlara, özellikle Avrupa erken modern dönemi üzerine yazılmış kitaplar eşlik ediyor. Duyusal tarih alanındaki ses ve koku araştırmalarının ağırlığı, bizim seçkimizde de kendini hissettiriyor – ancak alanın ilham verici araştırmacılarından Constance Classen’in The Deepest Sense: A Cultural History kitabı da seçkimiz arasında, elektronik de olsa.
Alandaki Türkçe çalışmalarsa maalesef Kokuların Mirası sergi kitabıyla temsil ediliyor, ki onun da duyular üzerine olmakla beraber, duyusal bir çalışma olduğunu söylemek zor. Neyse ki biz bu sergilemeyi yaptığımızdan beri sekiz kütüphane üyemiz duyular üzerine çalışmaya başladı, dördü araştırma fonu aldı, üçü kitap kontratı yaptı, biri ise Murat Bardakçı’yla Tarihin Duyu Odası adlı bir televizyon programı yapmaya başladı. Alana yaptığımız bu mütevazı katkıdan ötürü ANAMED Kütüphanesi olarak gururluyuz, tebrikleri müdüriyete bekliyoruz.
Kıssadan hisse: Bir zaman mezarlık kokuları tarafından meşrulaştırılmış bir dönüşüme tanıklık etmiş muhitimizin bugünlerdeki dönüşümü “3. Nesil kahvecilerden” çıkan kokular eşliğinde gerçekleşiyor. ANAMED Kütüphanesi de, muhitimize ve mekanımıza uğrayan diğer akademik, tarihsel ve sosyal heyulalar gibi, duyuları da takip etmeye devam ediyor. Yapacak bir şey yok, bu kütüphane de heyula seviyor.
Bibliyografya
Bradley, Mark (ed.). Smell and the ancient senses. New York: Routledge, 2015. QP458 .S64 2015
Classen, Constance. The Deepest Sense : A Cultural History Of Touch. Urbana: University of Illinois Press, 2012. eBook Collection (EBSCOhost).
Hamilakis, Yannis. Archaeology and the senses : human experience, memory, and affect. New York: Cambridge University Press, 2014. CC75.7 .H36 2014
Hayhoe, Simon. God, Money, And Politics : English Attitudes To Blindness And Touch, From The Enlightenment To Integration. Charlotte, NC: Information Age Publishing, 2008. eBook Collection (EBSCOhost).
Kokuların mirası, parfüm şişeleri sergisi = The heritage of scents, an exhibition of scent bottles. İstanbul: Vehbi Koç Vakfı Sadberk hanım Müzesi, 1993. NK5440.B6 K65 1993
Low, Kelvin E. Y. Scent And Scent-Sibilities : Smell And Everyday Life Experiences. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2009. eBook Collection (EBSCOhost).
Macpherson, Fiona. The Senses : Classical And Contemporary Philosophical Perspectives. Oxford: Oxford University Press, 2011. eBook Collection (EBSCOhost).
Morris, David. The Sense Of Space. Albany: State University of New York Press, 2004. eBook Collection (EBSCOhost).
Reinarz, Jonathan. Past Scents : Historical Perspectives On Smell. Urbana [Illinois]: University of Illinois Press, 2014. eBook Collection (EBSCOhost).
Smith, Mark M. Hearing History: A reader. Athens: University of Georgia Press, 2004. D16.166 .H43 2004
Sterne, Jonathan. The Sound Studies Reader. New York: Routledge, 2012. TK7881.4 .S686 2012