Henüz bir lisans öğrencisiyken, okuduğum Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, “Ben arşivci olacağım” diyenlerle, “ben kütüphaneci olacağım” diyenler arasında ikiye ayrılmaya başlamıştı. Gerçi bir üçüncü grup da “Bu bölümü niye seçtim? Ben mezun olunca başka bir iş yapacağım.” diyordu. Onlar, muhtemelen, “Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü’nü sadece puanınız yettiği için seçerseniz ne olur?” başlıklı bir yazının konusu olabilirler. Ben burada asıl arşivci olmak isteyenlerden bahsetmek istiyorum. Bu istekteki bölüm öğrencilerinin, kütüphanecilik yaparlarsa kataloglama yapmak zorunda kalacaklarını ve kataloglama yapmak zorunda kalırlarsa (hafifleterek söylemem gerek), mutsuz olacaklarını düşündüklerini biliyorum. Halbuki ben nereden geldiğini anlamadığım—kitapları çok seviyorum diye kütüphaneci olmam gerektiği hissiyatındandı belki de—bir şevkle en başından beri “Ben kütüphaneci olacağım” dedim. Oldum da. Daha doğrusu “olmak istediğim şeyin başlangıcındayım” desem daha doğru olur. Ve evet, katalog… O, zorlu patika… O, bütün kütüphanecilerin “Allahım, inşallah katalog yapmam!” duası… O, gece rüyalara giren “245 numaralı kısma, yazar adından önce alt alan e mi koyacaktık, yoksa c mi” kabusu…O beni de bulmuştu…Hem de meşhur Bizans ve Pontus tarihçisi, Anadolu Medeniyetleri üzerine araştırmaların duayenlerinden Anthony Bryer’ın, vefatından hemen önce Koç Üniversitesi ANAMED Kütüphanesi’ne bağışladığı 15 dergi ve kitap serisiyle, yaklaşık 500 ciltlik bir koleksiyonla…
İşin aslına bakarsak, bu kadar abarttıktan sonra katalog yapmayı sevdiğimi söylemem gerek. Evet, benim de rüyalarıma giriyor, ben de “bu kitaba/dergiye dünya üzerinde hiçbir kütüphaneci call no vermemiş de ne demek” diyorum, ama neticede ben bir kütüphaneciyim. “Her kütüphaneci katalog yapar mı?” sorusunun cevabı “hayır” ama o da bu yazının konusu değil. Ben bu yazıda daha çok katalog yapmak kütüphaneci için, daha kişisel bir düzlemde benim için ne ifade ediyor, ve Anthony Bryer’ın koleksiyonunu kataloglamak nasıl bir his, bunlardan bahsedeceğim.
Yemek kültürü ve tarihi dergisi Petits Propos’nun 71. sayısının kapağı.
Anthony Bryer’ın koleksiyonu, benim Koç Üniversitesi Kütüphanesi bünyesinde çalışmaya başladığım süre zarfında, resmi olarak kataloglayacağım ilk koleksiyondu ve haliyle aldığım onca katalog eğitiminden sonra Bryer gibi bir üstadın kitaplarını düzgün bir şekilde kataloglamak çok önemliydi. Katalog yapan kütüphaneci bence çok şanslı bir kütüphanecidir. Birçok kitap hakkında bilgiye sahip, yazarından konusuna kadar bu kitapların detaylarına hakim, katalogladığı kitaba herkesten önce o ulaşıyor ve en önemlisi kullanıcılara yol göstererek, aradıklarını bulmalarını sağlıyor. Benim için de Bryer koleksiyonunu kataloglamanın böyle bir avantajı oldu. Nice Bizans Tarihçisi’nin sahip olmak istediği, her yerde öyle kolaylıkla bulunamayacak bir koleksiyon benim ellerimdeydi; herkesten önce ben görmüştüm ve bunun havasını atabilirdim. “Yaaa o Petits Proposların kapakları ne kadar güzel, Hakluytlar da resmen gezginleri anlatmış, iyi de bu dergiler bu kadar eskiyken Bryer bunlara ne kadar temiz bakmış, aa Byzantion’un içinden not çıktı, sayfa 91’de yazım yanlışı varmış da, doğrusu burada yazıyormuş” gibi… Zaten koleksiyonda öyle dergiler var ki, tarihçi olsun ya da olmasın insanın içine içine işliyor. Byzantinoslavicalar mı dersin, Belfastlar mı, yoksa Anglo Hellenic Review’ler mi? Mesela, Eastern Churches Review’un Sobornost’tan önce çıktığını ama birbirlerine göbek bağıyla bağlı dergiler olduğunu—zaten ikisinin de konusu teoloji—bu koleksiyonu yapmadan öğrenemezdim. Tabii bir de dergi görünümlü kitaplar var, Royal History Society ve Camden Series… Birkaç tane seri halinde olan bu kitap-dergiler, aslında kitapken adındaki Series’den dolayı kafamı karıştırmaya yetti. Ancak uzman katalogcuya sorma joker hakkımı kullanarak bunun da üstesinden geldim (sanıyorum ve umuyorum). Bu kataloglama sürecinde bana yardımcı olan Suna Kıraç Kütüphanesi kataloglama birimine, özellikle de Aysun Yücesan’a, bir de bu 500 cildin rafa çıkmaya hazır hale getirilmesinde emeği olan ANAMED Birim Kütüphanecisi Naz Özkan’a özel teşekkür borçluyum.
Doğu Avrupa’nın uzun soluklu akademik dergilerinden, alanda saygın bir yeri olan Byzantinoslavica da Bryer Koleksiyonu’yla ANAMED Kütüphanesi raflarındaki yerini aldı.
Benim ilk büyük çaplı katalog deneyimimin bana çok faydası oldu; diliyorum ki araştırmacılar da, Steven Runciman, Eunice Dauterman–Henry Maguire, Slobodan Ćurčić gibi, alanın çok özel koleksiyonlarının yanında raftaki yerini alan Anthony Bryer Koleksiyonu’nun faydasını görürler.
The Hakluyt Society’nin monografi serisi, birçok farklı kültürden, birçok farklı coğrafyaya seyahat eden gezginlerin yazdıklarından oluşuyor.
Kaynakça
Allen, Jelisaveta S., ed. Literature on Byzantine Art, 1892-1967. London: Dumbarton Oaks, 1973. RCAC/ N6250 .L58 1973.
Barr, William, ed. Searching for Franklin: The Land Arctic Searching Expedition 1855. London: Hakluyt Society, 1999. RCAC/G665 1855 S43 1999.
Beals, H. K., ed. Four Travel Journals: The Americas, Antarctica and Africa, 1775-1874. London: Hakluyt Society, 2007. RCAC/G465.F69 2007.
Brennan, Michael G., ed. The origins of the Grand Tour: The Travels of Robert Montagu, Lord Mandeville (1649-1654) William Hammond, (1655-1658), and Banaster Maynard (1660-1663). London: Hakluyt Society, 2004. RCAC/D915.O75 2004.
Brennan, Michael G., ed. The Travel Diary of Robert Bargrave, Levant Merchant, 1647-1656. London: Hakluyt Society, 1999. RCAC/G530.B37 T73 1999.
Byzantina : Epistemonikon Organon Kentrou Byzantinon Ereunon Philosophikes Scholes Aristoteleiou Panepistemiou. (1969-1983) RCAC/DF503 .V97.
Byzantinoslavica : International Journal of Byzantine Studies. (1947-1992) RCAC/ CB231 .B9.
Byzantion : Revue Internationale des Etudes Byzantines. (1924-1979) RCAC/DF501 .B99.
Camden Series. (1958-1992) RCAC/DA20 .R69.
Campbell, R. J., ed. The discovery of the South Shetland Islands: The Voyages of the Brig Williams, 1819-1820. London: Hakluyt Society, 2000. RCAC/F3031.D583 2000.
Cooper, Michael, ed. Historia da Igreja do Japao. London: Hakluyt Society, 2001. RCAC/DS822.2.R6313 2001.
David, Andrew, ed. The Malaspina Expedition, 1789-1794: The Journal of the Voyage by Alejandro Malaspina. London: Hakluyt Society, 2001. RCAC/F851.5 M35 2001.
Dunmore, John, ed. The Pacific journal of Louis-Antoine de Bougainville, 1767-1768. London: Hakluyt Society, 2002. RCAC/G161.H2 2002.
Foote, Peter, ed. Olaus Magnus: A Description of the Northern Peoples, 1555. London: Hakluyt Society, 1996. RCAC/DL45.M1713 1996.
Gamble, David P., Hair, P. E. H and Jobson, Richard, ed. The Discovery of River Gambra (1623). London: Hakluyt Society, 1999. RCAC/DT509.65.J63 1999.
Hill, Joyce, Ryan, William F. and Wilkinson, John, ed. Jerusalem Pilgrimage, 1099-1185. London: Hakluyt Society, 1988. RCAC/DS109.J43 1988.
History. (1969-1986) RCAC/D1.H815.
Jackson, C. Ian, ed. The Arctic Whaling Journals of William Scoresby the Younger. London: Hakluyt Society, 2003. RCAC/SH382.S29 2003.
James, Wendy, Baumann, Gerd and Johnson, Douglas H., ed. Juan Maria Schuver’s travels in North East Africa, 1880-1883. London: Hakluyt Society, 1996. RCAC/DT154.73.S38 1996.
Jeffreys Elizabeth, ed. Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies. Aldershot: Ashgate, 2006. RCAC/ DF501.5 I57 2006.
La Fleur, J. D., ed. Pieter van den Broecke’s Journal of Voyages to Cape Verde, Guinea, and Angola, 1605-1612. London: Hakluyt Society, 2000. RCAC/DT472.B763 2000.
Lorimer, Joyce, ed. Sir Walter Ralegh’s Discoverie of Guiana. London: Hakluyt Society, 2006. RCAC/E129.R2 S57 2006.
McDermott, James, ed. The Third Voyage of Martin Frobisher to Baffin Island, 1578. London: Hakluyt Society, 2001. RCAC/F1105.B3 T457 2001.
Pennington, Loren, ed. The Purchas Handbook: Studies of the Life, Times and Writings of Samuel Purchas 1577-1626. London: Hakluyt Society, 1997. RCAC/G159.H3 P985 1997.
Petits Propos Culinaires : Essays and Notes to do with Food, Cookery and Cookery Books (1979-2012). RCAC/TX341 .P43.
Revues des Études Byzantines (1946-1968) RCAC/DF501.E8
Rivière, Peter, ed. The Guiana travels of Robert Schomburgk, 1835-1844. London: Hakluyt Society, 2006. RCAC/F2384.G85 2006.
Smith, G. Rex, ed. Tarikh al-mustabşir. London: Hakluyt Society, 2008. RCAC/DS206.I2613 2008.
Sobornost (Eastern Churches Review), (1966-1984). RCAC/ BX100 .S6.
The Anglo-Hellenic Review (1997-2011) RCAC/DF701 .A54.
Thomas, Colin, ed. Travels in the Tian-Shan 1856-1857. London: Hakluyt Society, 1998. RCAC/DK971.T5 S464 1998.
Transaction of Royal Historical Society (1955-2001). DA20 .R69.