Bir Kazı Hikâyesi: Çatalhöyük

Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED), “Bir Kazı Hikâyesi: Çatalhöyük” sergisiyle 9 bin yıllık tarihe sahip yerleşmeyi odağına alarak arkeolojik çalışmaların bilinmeyen yanlarını ziyaretçilerle buluşturuyor. 1993 yılından itibaren Ian Hodder başkanlığında yürütülen kazı çalışması ve bilime evrensel düzeyde katkıda bulunan araştırmalar, güncel ve interaktif sergileme teknikleriyle aktarılıyor. 18 Şubat 2018’e kadar süresi uzatılan sergide ziyaretçiler, arkeologların verilere nasıl ulaştığını ve laboratuvarlardaki merak uyandıran bilimsel analizleri etkileşimli olarak deneyimleyebiliyor.

Neolitik döneme tarihlenen Konya’daki Çatalhöyük yerleşmesinin 25. kazı sezonunu kutlayan sergi, Çatalhöyük kazısının kıdemli arkeologlarından Duygu Tarkan’ın küratörlüğünde ve Şeyda Çetin’in kurgusuyla geliştirilip, başta kazı başkanı Ian Hodder olmak üzere tüm Çatalhöyük araştırmacılarının katkılarıyla hazırlandı. Deneyime dayalı sergileme yöntemlerine başvurulan serginin tasarımını ise PATTU Mimarlık yaptı. 1997 yılından beri Çatalhöyük kazılarının ana sponsoru olan Yapı Kredi’nin katkılarının yanı sıra Arçelik’in teknoloji sponsorluğunda gerçekleştirilen sergi,  dünyanın en eski topluluklarından birinin avcı toplayıcılıktan tarım toplumuna geçiş sürecine ve sosyoekonomik organizasyonuna ışık tutmak için yürütülen araştırmaları inceleme fırsatı sunuyor.

“Bir Kazı Hikâyesi: Çatalhöyük” sergisinde, malanın toprağa değdiği andan, buluntuların ortaya çıkarılmasına, kayıt ve hazırlık çalışmalarından laboratuvarlardaki analizlerle verinin bilgiye dönüştüğü yayın sürecine kadar geçirilen tüm araştırma adımlarına tanıklık ediliyor. Sergi kapsamında derlenen Çatalhöyük üzerine bugüne kadar yayımlanmış 500’den fazla makale ve kitap, ANAMED Kütüphanesi’nde ilgililere yayınları inceleme imkanı sağlanıyor.

Çatalhöyük Araştırma Projesi tarafından yürütülen bilimsel çalışmaların anlatımında üç boyutlu modellemeyle seçili buluntuların yeniden üretilmesinin yanı sıra kazı alanlarında girilemeyen noktalarının detaylarının incelendiği lazer tarama görüntüleri ilk kez sergileniyor. Ayrıca, sergide yer alan VR (sanal gerçeklik) yeniden canlandırması, ziyaretçileri bin yıllar öncesinde Çatalhöyük yerleşmesinde bir yolculuğa çıkarıyor.

Güncel araştırma tekniklerinin uygulandığı bir platform sunan Çatalhöyük; aynı zamanda yarım yüzyıldan fazla bir süredir birçok arkeolog, araştırmacı, yazar ve sanatçıya geçmişi düşünebilme, yazma, görselleştirme ve yüzyıllar boyu yaşamış birçok nesil hakkında hayal kurabilmek için ilham kaynağı olmaya devam ediyor. Sergi süresince gerçekleştirilen sanatsal müdahaleler, arkeolojinin çeşitli eserleri nasıl teşvik ettiğinin altını çizerek ve Çatalhöyük’teki yaşamı anlamak için çağdaş perspektifler sunuyor.

Sergi kapsamında, sanatçı Refik  Anadol, Çatalhöyük’te 25 yıl boyunca yürütülen bilimsel araştırmalarda kaydedilen 250.000 buluntuya ait 2,8 milyon girdiyi makine zekâsı algoritmalarını da kullanarak hazırladığı veri heykelinde görselleştirdi. Anadol, 10 ayrı senaryoda verileri birbirleriyle etkileşime açarak, Çatalhöyük Araştırma Projesinin bilgi birikimini arkeoloji, sanat ve teknolojinin ötesinde yeni yorumlamalara ilham olacak bir esere dönüştürüyor.

Paralel Etkinlik: 23 Eylül 2017 | Performans: Nazlı Gürlek, Bir

Sanatçı Nazlı Gürlek sergi kapsamında gerçekleştirdiği performansta, Çatalhöyük’teki Bina 80’de ortaya çıkarılmış, MÖ 6500 yılı civarında, ritüel amaçlı yapıldığı düşünülen bir duvar resmini canlandırıldı.

Sergi kapsamında hazırlanan web sitesi, arşivden faydalanmak isteyenler için sürekli bir kaynak olmaya devam edecek.