Nebojša Stanković

University of Belgrade

Araştırma Konusu: Konstantinopolis, Bitinya, Kapadokya ve Athos Dağı’ndaki Orta Bizans Dönemi Manastır Kiliselerinin Narteksleri: Stoudios Manastır Geleneğinde Mimari ve İşlev

Nebojša Stanković’in araştırması Orta Bizans dönemi (9.-12. yüzyıllar) manastır kiliselerindeki narteks bölümüne odaklanıyor. Narteksin bu yapılarda düzenli olarak görülmesi ile plan ve formunun hatırı sayılır ölçüde değişmez oluşu, bu mimari unsurun senobitik toplulukların litürjik ve ruhani gereksinimlerine son derece uygun bulunduğunu ima etmektedir. Hem mimarinin hem de yazılı kaynakların incelenmesi olarak tasarlanan bu çalışma, Stoudios monastik geleneği çerçevesinde dönemin birçok önemli manastır merkezinde bulunan narteksler arasındaki form ve işlev benzerlikleri ile farklılıklarını belirlemeyi amaçlıyor. Kilise binasındaki bu bölümün çağın en önde gelen manastır teşkilatlanma biçimine özgü bazı litürjik âdetler ile diğer göreneklerin mimaride somutlaşmış hâlini barındırdığı düşünülüyor. Proje, bir yandan işlevin mekânsal organizasyonu ve mimari formu ne ölçüde biçimlendirdiğini incelerken, diğer yandan da organizasyon ile formun âyinlerin yapılma biçimini etkileyip etkilemediğini sorgulamaktadır. Bu çalışmanın bazı mimari formlar ile mekânsal alışkanlıkların aktarım mekanizmalarının izini sürmeye yardımcı olması bir yana, neden bazı belirgin ayrışmalar ve kendine has gelişmelerin ortaya çıktığına da ışık tutması umulmaktadır.